Muda – japońskie słowo (dosłownie „bezużyteczny, daremny, zbędny”) używane w Systemie Produkcyjnym Toyoty(ang. Toyota Production System) oraz w lean management (szczupłym zarządzaniu) dla określenia każdej czynności, która zużywa zasoby, lecz nie dodaje wartości dla zewnętrznego lub wewnętrznego klienta. W polskiej literaturze zarządzania słowo muda tłumaczone jest jako „strata” lub „marnotrawstwo” podaje Wikipedia.
Co ma MUDA do LEAN?
Otóż MUDA to zaprzeczenie LEAN, bez wyeliminowania MUDA nie ma Lean, zatem jest to punkt pierwszy i zwrotny przy projektowaniu LEAN w procesach.
Jednym z ważniejszych narzędzi stosowanych w szczupłym zarządzaniu (czyli Lean) do identyfikacji mudy jest „mapowanie strumienia wartości” (ang. value stream mapping)
o tym w następnych postach.
Identyfikacja MUDA w produkcji i zarządzaniu to:
Nadprodukcja (ang. waste of overproduction) – wytwarzanie produktów, usług lub informacji w oderwaniu od zgłaszanego popytu, to znaczy z wyprzedzeniem lub w ilości większej niż niezbędna.
Taiichi Ohno uważał nadprodukcję za najgroźniejszy rodzaj marnotrawstwa, gdyż prowadzi ona do powstawania innych rodzajów mudy (przede wszystkim zapasów).które generują koszty
Nadmierne zapasy (ang. waste of inventory) – większa niż niezbędne minimum ilość surowców, półproduktów, pracy w toku oraz wyrobów gotowych.
Obecność zapasów jest konsekwencją nadprodukcji. Zapasy „zamrażają“ środki finansowe, które mogłyby zostać przeznaczone na inne cele. Zwiększają także ryzyko przypadkowego zniszczenia, uszkodzenia i starzenia się produktów oraz generują dodatkowe koszty transportu i magazynowania.
Błędy i wady jakościowe (ang. waste of defects) – wadliwe produkty lub niewłaściwie wykonane usługi, i związana z tym konieczność m.in. dodatkowych inspekcji, ponownego wytworzenia, naprawy lub wymiany wadliwego produktu oraz czas poświęcony na odpowiadanie na reklamacje klientów.
Do tej kategorii strat zaliczana jest także każda praca lub czynność, która nie została wykonana z wynikiem pozytywnym za pierwszym razem i musiała zostać powtórzona.
Oczekiwanie (ang. waste of waiting) – niepotrzebne oczekiwanie produktu w procesie dodawania wartości lub oczekiwanie maszyn lub ludzi na potrzebne materiały, narzędzia, instrukcje lub informacje niezbędne do wykonania pracy.
W procesach administracyjnych jest to m.in. oczekiwanie na decyzje, podpisy, zezwolenia, zaświadczenia, a także kolejki (np. w urzędach i placówkach służby zdrowia).
Nadmierne przetwarzanie (ang. waste of overprocessing) – każda czynność, która nie jest niezbędna do wytworzenia produktu lub usługi o wymaganych przez klienta parametrach i poziomie jakości. Zastosowanie zaawansowanych i drogich technologii, maszyn, narzędzi informatycznych etc. w sytuacji, kiedy do osiągnięcia tego samego wyniku wystarczyłyby prostsze i tańsze. Podpisy, dokumenty, zaświadczenia, zgody przełożonych, które nie są niezbędne do wykonania zadania. Zbędne podróże służbowe, raporty, kontrole czy też niepotrzebnie zwoływane zebrania.
Zbędny transport (ang. waste of transportation) – niepotrzebne przemieszczanie produktów lub materiałów zarówno w obrębie organizacji, jak i między organizacjami. Podobnie jak w przypadku zapasów, transport generuje dodatkowe koszty oraz zwiększa ryzyko zniszczenia lub uszkodzenia produktów.
Zbędny ruch (ang. waste of motion) – każdy zbędny wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w trakcie wykonywania pracy (chodzenie, sięganie po przedmioty, schylanie się, przechodzenie z miejsca na miejsce) wynikający najczęściej z niewłaściwej organizacji lub nieprawidłowego zaprojektowania stanowiska pracy.
Niewykorzystany potencjał pracowników (ang. waste of untapped human potential) – niewykorzystywanie przez organizację pomysłów, kreatywności, kompetencji, talentów, a także dostępnego czasu pracy jej pracowników, oraz wykonywanie przez nich zadań poniżej ich kompetencji; niesłuchanie pracowników i przekonanie, że tylko kierownicy mogą mieć dobre pomysły.
MUDA a LEAN w życiu codziennym.
Muda „bezużyteczny, daremny, zbędny” czyli taka persona non grata. ;-) Przyjrzyjmy się po kolei:
1. Nadprodukcja (ang. waste of overproduction) – wytwarzanie produktów, usług lub informacji w oderwaniu od zgłaszanego popytu.
Zakupy? Jak często robimy zakupy bez zaplanowania, w ilości przekraczającej nasz popyt, bo może się przyda? Jak często je wyrzucamy?
Usługi? Mój znajomy wykupił on line usługi mycia trzech samochodów, bo super tanio i okazja była,
nigdy nie dojechał na nawet jedno mycie, bo lokalizacja i czas nieodpowiednie były.
2. Nadmierne zapasy (ang. waste of inventory) – większa niż niezbędne minimum ilość surowców, półproduktów, pracy w toku oraz wyrobów gotowych.
Otóż te zakupy z punktu pierwszego gdzieś trzeba przechowywać, a jeśli miejsca mało?
Załóżmy, że pojawia się okazja na facebooku, super cena za łóżko 140 x200 cm wraz z materacem! jedyne 100 zł, łóżko renomowanej firmy. Kupujemy. Oj, gdzieś trzeba je przechować, bo te nasze jeszcze jest ok, ale jeśli sie rozsypie, to będziemy mieć już kupione, okazyjnie, fajnie,
ale, ale trzeba je najpierw przywieźć, to co? transport, jej za jedyne 200 zł, to już razem nie 100 a 300 zł,
hm, ale gdzie je przechować, no gdzie? w piwnicy myszy zjedzą. Ok to u Małgosi, ale trzeba będzie jej zapłacić, bo nie wypada tak zająć strychu co? to może damy jej miesięcznie te 20 zł ... rocznie to 240 zł, a kiedy to nasze łóżko się rozsypie? Oby jak najszybciej ;-)
Zapasy kosztują.
3. Błędy i wady jakościowe (ang. waste of defects) – wadliwe produkty lub niewłaściwie wykonane usługi.
-Ubrałeś już Jasia? Przygotowałam mu ubranka, leża na krześle.
-E tam, Jasio chce włożyć coś innego, podoba mu się to niebieskie. Zaraz idziemy.
Przy drzwiach: A Dlaczego Jasio ma na sobie sukienkę Małgosi?
- Ups, zaraz go przebiorę!
Hm, chyba już nie zdążymy ...
4. Oczekiwanie (ang. waste of waiting) – niepotrzebne oczekiwanie produktu w procesie dodawania wartości lub oczekiwanie maszyn lub ludzi na potrzebne materiały, narzędzia, instrukcje lub informacje niezbędne do wykonania pracy.
np. Zbieramy od członków rodziny listy zakupów na cotygodniowe zakupy i któreś z członków rodziny przeciąga oddanie listy, w rezultacie zakupy zostają wykonane dzień później, co podraża koszty transportu przez stanie w korkach w nieodpowiednim dniu, stanie w kolejkach a w końcu nie otrzymanie któregoś z produktów, ponieważ zapas skończył się dzień wcześniej.
5.Nadmierne przetwarzanie (ang. waste of overprocessing) – każda czynność, która nie jest niezbędna do wytworzenia produktu lub usługi o wymaganych przez klienta parametrach i poziomie jakości.
Aby zabrać się do napisania raportu/ pracy domowej sprzątamy najpierw biurko, później przeglądamy internet w poszukiwaniu nowości, następnie decydujemy się zrobić generalne porządki w domu ;) oraz przejrzeć zawartość zebranych dokumentów w znacznie szerszym obszarze a praca nadal czeka ...
6. Zbędny transport (ang. waste of transportation) – niepotrzebne przemieszczanie produktów lub materiałów zarówno w obrębie organizacji, jak i między organizacjami.
Kuchnia pełna niespodzianek :) Czyli nieprawidłowe rozplanowanie przestrzeni generujące zbędny ruch.
Przykład: Aby przygotować gotowaną marchewkę musimy skorzystać z ujęcia wody, które jest na półpiętrze, następnie przenieść marchewkę na blat kuchenny pokroić, kolejny krok przenieść marchewkę do garnka i kuchenki, która znajduje się 4 metry od stołu etc. Przykład oczywiście przerysowany ale jak często zdarza się źle zaplanowana przestrzeń? Nie dotyczy to przecież tylko kuchni.
7. Zbędny ruch (ang. waste of motion) – każdy zbędny wysiłek fizyczny wykonywany przez pracownika w trakcie wykonywania pracy.
jak wyżej
8. Niewykorzystany potencjał pracowników (ang. waste of untapped human potential) – niewykorzystywanie przez organizację pomysłów, kreatywności, kompetencji, talentów, a także dostępnego czasu pracy jej pracowników, oraz wykonywanie przez nich zadań poniżej ich kompetencji;
Osoba, która wykonuje specjalistyczną pracę zawodowo za 200 zł / godz. wykonująca osobiście obowiązki domowe za 10 zł /godz zwłaszcza te, których wręcz nie cierpi i nie umie ich wykonać...
Ciekawe z jakimi MUDA się zmagacie w Waszych domach i życiu prywatnym?
Które MUDA można zidentyfikować w każdym obszarze i je wyeliminować?
pozdrawiam
Ewa
